Perełki przy księżycowej krawędzi

Przy wschodniej krawędzi Księżyca leżą dwa piękne kratery, które można obserwować już od trzeciego dnia po nowiu.

W pobliżu wschodniej krawędzi Księżyca – położone na tym samym południku – leżą dwa kratery, które można obserwować już od trzeciego dnia po nowiu: Langrenus przy wschodniej krawędzi Mare Fecunditatis (Morze Obfitości) oraz Petavius przy południowym końcu Morza.

Krater Langrenus o średnicy 132 km i głęokości 4300 m jest typową górą pierścieniową z wyraźnie zarysowaną ścianą i charakterystycznymi tarasowymi stopniami jej wewnętrznych stoków. Jej wzgórze centralne wznoszące się 1400 m nad dnem krateru składa się z dwóch głównych szczytów. Dzięki tym cechom Langrenus jest często porównywany z leżącym na środku księżycowej tarczy Kopernikiem. W dużej mierze płaskie i zalane lawą dno krateru pokryte jest jedynie kilkoma niskimi wzgórzami na północny i północnym zachodzie. Wzniesienia te, o wysokości zaledwie około 100 m, są łatwo widoczne gdy oświetla je Słońce pod ostrym kątem.

System promieni Langrenusa nie jest zbyt wyrazisty. Jasny materiał wyrzutowy zgrupowany jest głównie w trzech promieniach, które dobrze wyróżniają się na tle ciemnej powierzchni Mare Fecunditatis. Leżące na północny zachód trio kraterów wypełnionych lawą Atwood (29 km), Bilharz (43 km) i Naonobu (35 km) stanowią dobry kontrast dla Langrenusa.

Podobnie jak Langrenus, potężne góry pierścieniowe Petavius o średnicy 177 km są dobrze zachowane. Tarasowe wały wznoszą się nad wypłaszczonym dnem krateru 3300 m na zachodzie; na wschodzie to jedynie 1800 m. Na zboczach wałów widać rzadką cechę: południowo-zachodni odcinek rozdziela się na dwa oddzielne grzbiety wałów przy kraterze Wrottesley (58 km), co daje podwójny wał pierścieniowy. Przy dobrej widoczności można zauważyć, że wzniesienie centralne podzielone jest na wiele wiele pojedynczych szczytów. Góry sięgają niemal wysokości wału.

Począwszy od tego wzniesienia centralnego, w kierunku południowo-zachodnim rozciąga się główna atrakcja Petaviusa: główna bruzda Rimae Petavius (bruzdy Petaviusa). Długie na 80 km pęknięcie naprężeniowe przy porannym terminatorze wygląda w teleskopie jak cienka, czarna linia, która ostro kontrastuje z tłem. Z kolei przy terminatorze wieczornym jest jasną linią, ponieważ teraz oświetlone jest wnętrze bruzdy. Inne, trudniejsze do obserwacji, odcinki bruzdy leżą na północ i północny wschód od wzniesienia centralnego. Rimae Petavius zostały odkryte przez niemieckiego astronoma Hieronima Schrötera.

Gdy Księżyc ma około 7 dni, na pokrytym cieniem dnie krateru pojawia się klin oświetlony przez Słońce, który wraz znabieraniem przez Księżyc wieku, zwiększa swoją szerokość. To Słońce świecące pod ostrym kątem przedziera się przez szczelinę Rima Hyginus i oświetla wąski pas terenu. Do obserwacji zaleca się użyć stosunkowo dużego powiększenia, najlepiej 150x lub więcej.

Najlepsza widoczność: 3 lub 16 dni po nowiu.

Autor: Lambert Spix / Licencja: Oculum-Verlag GmbH