Król księżycowych kraterów

Wielu obserwatorów nazywa Kopernika najpiękniejszym kraterem księżycowym - odwiedziny z teleskopem szybko ujawnią dlaczego.

Księżycowe kratery o średnicy od około 20 km do 100 km nazywa się górami pierścieniowymi. Kratery te posiadają jednolitą i wyraźnie zarysowaną ścianę. Wewnątrz krateru zbocza są zwykle tarasowe, a dno wieńczy bardziej lub mniej pokaźne wzgórze centralne. Szczególnie pięknym przykładem gór pierścieniowych jest Kopernik. Każdy, kto odwiedzi go z teleskopem, z łatwością to dostrzeże.

Tuż po pierwszej kwadrze, gdy wiek Księżyca wynosi około dziewięć dni, następuje wschód Słońca nad górami pierścieniowymi o średnicy 93 km i głębokości 3800 m. Już wtedy widok jest godny uwagi, ponieważ zbocza ściany wschodniej wyłaniają się jako jasne półkole z wciąż nieoświetlonego wnętrza krateru. Wraz z postępującym wschodem Słońca, zbocze osuwa się w promienie słoneczne. Jako ostatnie pojawiają sią się szczyty dwuczęściowego wzgórza centralnego, jako jasne punkty świetlne na wciąż ciemnym dnie krateru. Jeśli warunki pozwalają, warto tutaj zatrzymać się na cierpliwą, kilkugodzinną obserwację, by śledzić przebieg tego spektaklu.

Przy wyżej stojącym Słońcu, gdy krater jest w dużej mierze oświetlony, wyróżnia się zarys Kopernika: bardziej ośmiokątny niż okrągły. Dokładnie obserwacje ujawniają, że struktura dna krateru wydaje się dwuczęściowa. Południowa połowa pokryta jest dużą liczbą małych wzgórz, podczas gdy północna jest znacznie bardziej płaska.

Gdy Słońce jest wysoko, w okolicach pełni, wyraźny system promieni Kopernika widać w całej okazałości. Kopernik ma zaledwie 800 milionów lat i jest młodym kraterem, a materiał skalny wyrzucony podczas uderzenia wciąż jest bardzo jasny. Z upływem czasu ten wyrzucony materiał "matowieje", staje się ciemniejszy i w końcu nie można go już odróżnić od podłoża.

System promieni najlepiej obserwować przy niskim powiększeniu, gdy cała tarcza Księżyca widoczna jest w okularze. Pojedyncze promienie rozciągają się na 700 km, a na zachodzie nachodzą na system promieni mniejszego krateru Kepler.

Przy dobrym seeingu warto zbadać okolicę Kopernika w większym powiększeniu. Można tu rozpoznać wiele uderzeń o różnej wielkości, skupionych w łańcuchy, pętle i grupy. Te małe kratery utworzyły fragmenty skalne wyrzucone gdy powstawał Kopernik. Nazywa się je także kraterami wtórnymi. Szczególnie rzuca się w oczy łańcuch nakładających się na siebie uderzeń bezpośrednio na północny wschód od Kopernika.

Najlepsza widoczność: 9 lub 22 dni po nowiu.

Autor: Lambert Spix / Licencja: Oculum-Verlag GmbH