"Złota Rączka" na Księżycu

Jedną z najpiękniejszych gier światła na Księżycu jest "Złota Rączka": Montes Jura wyrastają na nieoświetlonej, nocnej części Księżyca.

Na Księżycu można zobaczyć liczne gry światła i cienia w pobliżu linii terminatora, co jest wynikiem oświetlenia pod ostrym kątem. Podsumowuje je stare określenie: efekty clair-obscure. Prawdopodobnie jednym z najpiękniejszych tego przykładów jest tak zwana Złota Rączka. Wystające z cienia szczyty Montes Jura (Góry Jura) oświetlane są przez kilka godzin. W tym samym czasie mała równina Sinus Iridum (Zatoka Tęcz) jest jeszcze częściowo pogrążona w ciemnościach.

Z Ziemi widać niewielki, jasny łuk wyrastający nad wciąż nieoświetloną, nocną stroną Księżyca. W anglojęzycznej literaturze obserwacyjnej spektakl ten znany jest jako "jewelled handle effect" i prawdopodonbie wywodzi się od angielskiego autora i astronoma Sir Patricka Moore'a, który opisywał to zjawisko w swoich książkach od lat 70-tych XX wieku. Złota Rączka jest obecnie znanym i lubianym celem obserwacyjnym, a dane dotyczące jej widoczności można znaleźć w Internecie.

W zasadzie, zjawisko to występuje co miesiąc w cyklu lunacji, 24 godziny po wschodzie Słońca nad Kopernikiem. Jednak Złotą Rączkę nie zawsze można zaobserwować, bo Księżyc może być jeszcze pod horyzontem, lub jeszcze na dziennym niebie.

Do obserwacji wystarczy już mała lornetka, która wyraźnie pokaże Rączkę. W teleskopie można zacząć od niskiego powiększenia przeglądowego, a wyższe powiększenia wykorzystać do szczegółowych obserwacji oświetlonych szczytów.

Szczególnie bystrooki obserwator może spróbowaś swoich sił w dostrzeżeniu Złotej Rączki bez pomocy optycznych. Najlepszym momentem na obserwacje jest czas, gdy Księżyc znajduje się wysoko na nie do końca ciemnym niebie, np. o zmierzchu. Rączka widoczna jest pod kątem około 60 stopni i powinna być widoczna gołym okiem jako maleńkie wybrzuszenie od terminatora w kierunku nocnej strony.

Najlepsza widoczność: 10 lub 23 dni po nowiu.

Autor: Lampert Spix / Licencja: Oculum-Verlag GmbH