Pomyśl życzenie

Zjawisko "spadającej gwiazdy" powstaje, gdy do ziemskiej atmosfery wpada cząsteczka z orbity komety. Oto przegląd najpiękniejszych rojów meteorów.

Miłośników astronomii drażni z reguły każde niepożądane światło na nocnym niebie. Jest jednak jedno zjawisko świetlne, które musiało zachwycać już naszych przodków: "spadająca gwiazda" – jej krótki błysk urzeka każdego obserwatora. W przeszłości ludzie widzieli w spadających gwiazdach dusze zmarłych w drodze do nieba, a według dawnych wierzeń widząc je, warto pomyśleć życzenie.

W rzeczywistości, ten błysk wywołują cząsteczki wielkości od ziarnka pyłu do kamyka, tak zwane meteoroidy. Wpadają one do atmosfery ziemskiej z prędkością 30–70 km na sekundę i nagrzewają się do temperatury ponad 1000°C. Na trasie przelotu wyrywane atomy meteoroidu reagują z atmosferą, następuje jonizacja i widzimy meteor, czyli "spadającą gwiazdę". Większe meteoroidy dają szczególnie jasny ślad, a zjawisko może trwać kilka sekund. W trakcie zjawiska mogą pojawiać się rozbłyski, lub meteoroid może rozpaść się na kilka fragmentów. Jasność może być tak wysoka, że powstają cienie. Po przelocie może być widoczne coś w rodzaju smugi dymu utrzymującej się nawet przez kilka minut i zanikającej po wpływem wiatru. Te tak zwane bolidy są naprawdę imponujące.

Zdarza się jednak, że meteoroid jest zbyt duży, by całkowicie wyparować. Wtedy jego fragmenty mogą dotrzeć do powierzchni Ziemi. Mówimy wtedy o meteorycie. Jednak takie spadki są bardzo rzadkie. Na obszarze Niemiec odnotowano 48 oficjalnie uznanych znalezisk. W przypadku 30 z nich obserwowano również upadek meteorytu. Szczególnie spektakularnym przykładem współczesnym jest meteoryt Neuschwanstein z kwietnia 2002. Najnowszym znaleziskiem jest meteoryt Stubenberg z marca 2016.

Podczas gdy meteory sporadyczne podążają pojedynczo swoimi ścieżkami z różnych kierunków na niebie i są widoczne praktycznie każdej nocy, w niektóre noce roku więcej meteorów może "wylatywać" z jednego punktu na niebie. Ten punkt to radiant. Takie roje meteorów widoczne są, gdy Ziemia na swej orbicie wokół Słońca przechodzi w pobliżu orbity komety lub wręcz ją przecina i do atmosfery trafia wiele cząsteczek pochodzących z komety. Roje meteorów noszą nazwy od gwiazdozbiorów, w których znajduje się ich radiant. Najbardziej znanym i efektownym rojem meteorów są Perseidy z gwiazdozbioru Perseusza. Jego okres aktywności trwa od 17 lipca do 24 sierpnia, z maksimum 12 sierpnia (ta noc zwana jest "nocą spadających gwiazd"). Popularna jest również nazwa "Łzy świętego Wawrzyńca", gdzyż ich pojawienie przypada w okolicy święta męczennika Wawrzyńca, przypadającego na 10 sierpnia.

Autor: Lambert Spix / Licencja: Oculum-Verlag GmbH