Woźnica

Woźnica jest domem dla Kapelli, trzeciej najjaśniejszej gwiazdy nieba północnego, oraz dla pięknego trio jasnych gromad gwiazd.

Gwiazdozbiór Woźnicy jest czasem znany ze swojej łacińskiej nazwy Auriga i jest łatwo rozpoznawalnym gwiazdozbiorem nieba zimowego. Leży na północ od Byka, czyli między gwiazdozbiorami Perseusza i Bliźniąt. Najjaśniesza gwiazda Woźnicy, o oznaczeniu α Aur, nosi nazwę Kapella, co tłumaczy się jako "mała koza" lub "koźlę". Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa Capra (koza). Według mitologii greckiej, Kapella reprezentuje kozę Amaltheę, która wykarmiła boga Zeusa ukrywającego się przed swoim ojcem. Karmiła dziecko swoim mlekiem, a z jej rogów Zeus pił nektar i ambrozję.

Kapella jest układem podwójnym, złożonym z dwóch żółtych olbrzymów, a ze względu na niewielką odległość 42 lat świetlnych, jest trzecią najjaśniejszą gwiazdą nieba północnego. Co więcej, Kapella jest gwiazdą okołobiegunową, tzn. nigdy nie zachodzi na naszych szerokościach geograficznych, i nawet w miesiącach letnich można ją z łatwością dostrzec nad północnym horyzontem.

Auriga to w tłumaczeniu rydwan, ale naszym języku przyjęło się określenie Woźnica. Według legendy greckiej, gwiazdozbiór przedstawia króla Erichtoniosa. Jego największym osiągnięciem było wynalezienie rydwanu czterokonnego, dlatego uważa się go również za mitologicznego wynalazcę koła. Wynalazek ten był także celem samym w sobie: pozwalał mu poruszać się szybciej pomimo wężowatego brzucha. Po swojej śmierci, król został przeniesiony na gwiaździste niebo, a miejsce jego ziemskiegospoczynku znajdowało się w świątyni Erechtejon na Akropolu w Atenach.

Mimo nazwy Woźnica, na wyobrażeniach graficznych zwykle nie widać rydwanu, lecz pasterza kóz. W ramionach trzyma on kozę, którą wyznacza gwiazda Kapella. Nazwa gwiazdy ε Aur, Almaaz, również pochodzi o słowa koza.

Jednym z klasycznych celów jest trio gromad gwiad: M36, M37 i M38. Pd ciemnym niebem są one dobrymi celami lornetkowymi. Jednak na prowadzenie wysuwa się najjaśniejsza gromada gwiazdozbioru, NGC 2281.

Innym, zabawnym celem dla lornetek jest mało znany asteryzm leżący na południe od M38, który śmieje się do obserwatora niczym Kot z Cheshire z "Alicji w Krainie Czarów". Łańcuszek gwiazd od HD 35921 do HD 35327 to wyraźny uśmiech, nad którym dwie gwiazdy (HD 35519, HD 35295) wyznaczają oczy Kota z Cheshire.

Autor: Nico Schmidt / Licencja: Oculum-Verlag GmbH