Byk

Dwie bliskie, wyraźne gromady otwarte i jedyna pozostałość po supernowej z katalogu Messiera - oto, co oferuje Byk.

Gwiazdozbiór Byka jest częścią najsłynniejszej sceny polowania na firmamencie. Orion to myśliwy, który wraz z dwoma wiernymi towarzyszami łowów – Wielkim i Małym Psem – uzbrojony w maczugę i tarczę rusza na rozwścieczonego byka. Podczasy gdy Orion jest wyraźnie rozpoznawalny jako osoba dzięki gwiazdom wyznaczającym jego ramiona, pas i stopy, byk reprezentowany jest właściwie tylko przez swoją głowę. Idąc na wschód od pomarańczowej gwiazdy α Tau (Aldebaran), symbolizującej przekrwione oko zwierzęcia, dotrzesz do β i ζ Tau, przedstawiających końce jego rogów.

Dodatkowo, w sąsiedztwie byczego oka leży wyraźna gromada gwiazd Hiady (zwana również "Płaczkami"), a gromada gwiazd Plejady (znana również jako "Siedem Sióstr") wyznacza grzbiet byka.

Według mitoligii greckiej, przed oczami mamy walkę Oriona z bykiem, ale motyw te sięga czasów sumeryjskich. W micie o Gilgameszu, który powstał około 4000 lat temu, legendarny król walczy i pokonuje niebiańskiego byka Guannę, wysłanego przez biginię Isztar. Tak oto na firmamencie mamy walkę Gilgamesza z Guanną. Inną znaną grecką legendą jest porwanie królewskiej córki, Europy. Zeus, ojciec bogów, uprowadził ją pod postacią białego byka na wyspę Kretę.

Starożytni Egipcjanie również widzieli w tym gwiazdozbiorze byka. Motywy astronomiczne w kompleksie świątynnym w Denderze byka z tarczą słoneczną między rogami. To Apis, święty byk czczony jako bóg.

Gromady gwiazd Hiady i Plejady to idealne obiekty dla lornetek. Wzór Hiad w kształcie litery V widoczny jest już gołym okiem, a mała lornetka pokaże wiele bliskich par gwiazd. W gromadzie Plejady widać zwykle sześć gwiazd, ale w lornetce czy małym teleskopie z okularem szerokokątnym widać już dziesiątki słońc. Oprócz tych dwóch wspaniałych przykładów, należy również wspomnieć o gromadzie NGC 1647.

W tym gwiazdozbiorze leży również jedyna pozostałość po supernowej z katalogu Messiera; co ciekawe, jest w nim skatalogowana jako nr 1. Wybuch gwiazdy w roku 1054 pozostawił po sobie obiekt znany obecnie jako M1 lub mgławica Krab. Jako słaba, niewielka mglista plamka jest już widoczna przez lornetkę. Ciekawostką jest tu fakt, że za świecenie mgławicy nie jest odpowiedzialna temperatura gazu, lecz elektrony poruszające się niemal z prędkością światła wokół linii pola magnetycznego mgławicy i emitujące (również) światło optyczne.

Autor: Nico Schmidt / Licencja: Oculum-Verlag GmbH