Bliźnięta

Gromada otwarta Messier 35 i mgłewica Eskimos dowodzą, że Bliźnięta są świetnym celem dla miłośników głębokiego nieba.

Kastor (α Gem) i Polluks (β Gem), dwie najjaśniejsze gwiazdy konstelacji Bliźniąt, należą do 25 najjaśniejszych gwiazd całego nocnego nieba. Podczas gdy Kastor, wysunięty bardziej na zachód, jest niezwykłą gwiazdą sześciokrotną, w której już teleskop 100mm pokazuje trzy składniki (pozostałe są optycznie niewidoczne), jego jaśniejszy sąsiad Polluks – jak udowodniony dziesięć lat temu – jest domem dla pozasłonecznej planety gazowej. Od dwóch jasnych głów ciągną się na południowy zachód dwa rzędy kolejnych gwiazd, przy czym γ oraz η Gem to jasne gwiazdy wyznaczające stopy bliźniaków.

Gwiazdozbiór reprezentuje Dioskurów, parę nierozłącznych braci, którzy, jak często w mitologii greckiej bywa, byli owocem jednej ze słynnych miłości Zeusa. Polideukes (łac. Pollux) był synem Ledy i ojca bogów, który ukazał się jej w postaci łabędzia, a Kastor (łac. Castor) został poczęty tej samej nocy z jej mężem. Przysłowiowe nierozłączne bliźnięta przyszły na świat jako dwujajowe, choć czasem mówi się o nich jako jednojajowych.

Gdy Kastor zginął w bitwie, Polluks błagał swojego ojca Zeusa by pozwolił mu również umrzeć, mimo boskiej nieśmiertelności, i pójść z bratem do świata zmarłych. W końcu Zeus pozwolił mu spędzić z Kastorem jeden dzień w Hadesie i jeden na Olimpie, a ostatecznie umieścił ich wysoko na zimowym niebie jako Bliźnięta, symbol braterskiej miłości.

Najpiękniejszym obiektem głębokiego nieba w Bliźniętach jest bogata w gwiazdy gromada otwarta M35. Pod ciemnym niebem, ta gromada, leżąca w pobliżu gwiazdy stopy η Gem, udowadnia swoje bogactwo już obserwatorom lornetkowym. Ponad 100 gwiazd widocznych jest przez teleskop 100mm, ale sąsiednia gromada NGC 2158 wciąż pozostaje jedynie mglistą poświatą, a jej rozdzielenie zarezerwowane jest dla większych teleskopów.

Kolejnym obowiązkowym punktem wycieczki po Bliźniętach jest mgławica Eskimos, NGC 2392, przy δ Gem. Jest to mgławica planetarna, pozostałość po gwieździe podobnej do Słońca. Do świecenia pobudza mgławicę silne promieniowanie UV gwiazdy centralnej. To jądro dawnej gwiazdy jest jasną gwiazdą centralną o temperaturze 40000°C, dlatego Eskimos wcale nie marznie. Ten biały karzeł o jasności około 10mag jest w zasięgu nawet małego teleskopu, który dodatkowo pokazuje przy wysokim powiększeniu otaczający go dysk mgławicowy. Im większa apertura, tym widać więcej szczegółów, jako delikatne gradienty jasności.

Autor: Nico Schmidt / Licencja: Oculum-Verlag GmbH