Zagadkowa pozostałość po supernowej

Bez filtra mgławicowego IC 443 pozostaje niewidoczna, ale z OIII lub UHC staje się wspaniałym celem przypominającym mgławicę Cirrus w Łabędziu.

Pod koniec swojego życia gwiazda może, w pewnych warunkach, rozbłysnąć jako supernowa w potężnej eksplozji przyćmiewając całą swoją galaktykę. W Drodze Mlecznej takie zjawiska są rzadkie, szacunkowo można podać jedynie około 20 supernowych na tysiąclecie. Ale nawet jeśli nie możemy większości samych supernowych obserwować, to pozostawiają one ślady, takie jak mgławica gazowa IC 443.

Odkrycie mgławicy sięga do ostatniej dekady XIX wieku, gdy astrofotografia nabierała coraz większego znaczenia. Jednym z pionierów astrofotografii był Max Wolf. 25 i 30 września 1892 roku, sfotografował w obserwatorium w Heidelbergu gwiazdę Nova Aurigae 1891 (T Aurigae), która pojawiła się w roku 1891. Używał on obiektywów od 63mm do 150mm. Oprócz udokumentowania nowej, na podstawie tych zdjęć odkrył on siedem nieznanych wcześniej mgławic. Obiektyw 63mm zapewniał najszersze pole widzenia i objął również część gwiazdozbioru Bliźniąt. Pojawiły się tam, opisane jako "bardzo duże i jasne", obszary mgławicowe IC 443 i IC 444.

Już na pierwszy rzut oka IC 443 różni się od innych obszarów mgławicowych w tym regionie. W rzeczywistości, IC 443 to pozostałość po supernowej. Fale uderzeniowe z eksplozji oddziałują z ośrodkiem międzygwiazdowym i stają się dla nas widoczne poprzez emisję wywołaną kolizjami. Odległość tej mgławicy wynosi około 4900 lat świetlnych. W porównaniu do innych pozostałości po supernowej, jak w M1, w jej centrum nie leży pulsar, a gwiazda neutronowa CXOU J061705.3+222127, która powstała w wyniku tej samej eksplozji co mgławica, i leży w bardzo ekscentrycznej pozycji, przy południowej krawędzi mgławicy. Zdjęcia z Chandry pokazują rodzaj fali łukowej, którą gwiazda ciągnie poruszając się w szybkim tempie przez obłok molekularny.

Jej dokładna historia powstania oraz przyczyny jej ruchu, który jest niemal równoległy do centrum IC 443 są obecnie przedmiotem badań. Wiek tej pozostałości po supernowej również wciąż jest niepewny, a obliczenia wahają się od 3000 do 30000 lat.

Do obserwacji IC 443 generalnie wymagane jest ciemne i przejrzyste niebo. Ale często nawet wtedy nie widać śladu mgławicy, nawet w aperturze 250mm. Z filtrem mgławicowym (OIII lub UHC), IC 443 jest osiągalna już w aperturze 100mm. Najjaśniejsze jej obszary znajdują się w północno-wschodnim łuku. Tutaj, na północ od gwiazdy 10,7mag leży najjaśniejszy węzeł mgławicowy. Metoda zerkania pokazuje rozciągające się na południe od tego węzła słabe pasmo mgławicowe. W aperturze od 400mm wzwyż, przy średnich powiększeniach, można uchwycić delikatne włókna mgławicy, które przypominają części mglawicy Cirrus. Astrofotografowie, oprócz klasycznych zdjęć Hα, mogą tu łączyć materiał zebrany w pasmach OIII, Hα i SII.

Autor: Matthias Juchert / Licencja: Oculum-Verlag