Messier 1 – słynna mgławica Krab

Słynna pozostałość po supernowej zaobserwowanej w Byku przez chińskich astronomów w lipcu 1054 roku to szlagier wśród obiektów głębokiego nieba.

Messier 1 jest pierwszym obiektem w katalogu mgławic Charlesa Messiera, leżącym około 6300 lat świetlnych od nas. Jest to najsłynniejsza i najjaśniejsza pozostałość po wybuchu supernowej, oraze jedyny przedstawiciel tego typu obiektów wśród wszystkich 110 wpisów Messiera.

Chińscy obserwatorzy nieba zanotowali, że 4 lipca 1054 roku w gwiazdzoboorze Byka pojawiła się nowa gwiazda, widoczna podobno gołym okiem na nocnym niebie przez dwa lata. Nie mając o tym wiedzy, ówcześni astronomowie byli świadkami wybuchowego końca masywnej gwiazdy. Ta tak zwana supernowa w maksimum swojego blasku była nawet widoczna przez miesiąc na dziennym niebie. Dziś uważa się, że mgławica powstała na skutek tego wybuchu supernowej. Została ona odkryta przez Johna Bevisa w roku 1731 i niezależnie wpisana przez Charlesa Messiera jako pierwszy obiekt w jego katalogu obiektów mgławicowych.

W miesiącach zimowych Messier 1 świeci wysoko na południu w gwiazdozbiorze Byka. Aby ją namierzyć, przesuń się 1,2° na północny zachód od gwiazdy ζ Tauri. Pod ciemnym niebem wiejskim mgławicę można dostrzec już przez lornetkę 10×50 jako małą, bladą plamkę. W teleskopie o aperturze od 80 do 150 mm przy powiększeniu 60-90-krotnym jest owalną, małą mgiełką. W teleskopach o aperturze od 200mm po wschodniej stronie pojawia się wgłębienie.

Włókniste struktury mgławicy można dostrzez jedynie przez teleskopy od 300mm. Filtr wąskopasmowy lub liniowy OIII zapewnia wyższy kontrast i sprawia, że mgławica wydaje się jaśniejsza i większa. Bardziej szczegółowo rysują się również mgławicowe włókna, ponieważ emitują światło w zakresie widma przepuszczanego przez filtry mgławicowe.

W centrum mgławicy znajduje się pulsar, który generuje silne pola magnetyczne w swoim otoczeniu. Średnica tej gwiazdy neutronowej wynosi zaledwie ok. 10 kilometrów, a obraca się ona wokół własnej osi 30 razy na sekundę. Jej dostrzeżenie wymaga jednak bardzo dużych teleskopów od 600mm i bardzo ciemnego nieba wiejskiego.

Patrząc na dzisiejsze zdjęcia Messiera 1, można się zastanawiać, gdzie jest kształt kraba, który dał mgławicy jej słynną nazwę. Nazwa pochodzi od pierwszego szkicu mgławicy, wykonanego przez irlandzkiego astronoma Lorda Rosse'a w roku 1844. Przy odrobinie wyobraźni faktycznie można tam rozpoznać kraba.

Autor: Michael Feiler / Licencja: Oculum-Verlag GmbH