Odległa gromada otwarta

Łatwa do namierzenia i jako obiekt górujący w okolicach zenitu oszczędzona przez zaświetlenie horyzontu, M103 widoczna jest w okularze jako efektowny łańcuszek gwiazd.

M103, gromada otwarta w gwiazdozbiorze Kasjopei, została odkryta 27 marca 1781 roku przez Pierre'a Mechaina. Leży w bezpośredniej okolicy gwiazdy Ruchbah, lub δ Cas, w regionie nieba usianym wspaniałymi gromadami gwiazd. Jest to jedna z wielu tajemnic listy Messiera, dlaczego akurat ona znalazła się w katalogu francuskiego astronoma.

Niezależnie od tego, ta gromada otwarta o jasności 7,4 magnitudo stanowi doskonały punkt wyjścia do jesiennej wycieczki po Kasjopei, szczególnie dla obserwatorów miejskich. Jako obiekt okołozenitalny, nie zagraża jej zaświtlenie horyzontu, dzięki czemu obserwacje z obszarów miejskich są ułatwione. Poza tym, gromadę łatwo namierzyć: Wyśrodkowując szukacz na gwieździe Ruchbah, M103 pokaże się północno-wschodniej części pola widzenia jako słaba mgiełka.

Już w niskim powiększeniu 25× mgiełka staje się łańcuszkiem gwiazd, kórego północny i południowy koniec wyznaczają dwie jasne gwiazdy, a z kolei między nimi leżą dwie kolejne, nieco słabsze gwiazdy. W efekcie daje to całkiem ładny obrazek, którego atrakcyjność rośnie wraz ze wzrostem powiększenia.

Przy 78× wokół łańcuszka pojawiają się kolejne punkciki świetlne, nadając gromadzie trójkątny kształt. Małym wyzwaniem dla obserwatora miejskiego jest jasna gwiazda na północnym końcu gwiezdnego łańcuszka: to gwiazda podwójna Struve 131 o jasności składników 6 i 10 magnitudo, którą można rozdzielić w dobrych warunkach obserwacyjnych. Separacja 13" brzmi dość komfortowo.

Rzeczywisty rozmiar gromady to 17 lat świetlnych, jej wiek szacowany jest na 22 do 25 milionów lat. W gromadzie znajduje się ponad 170 gwiazd. Przy odległości około 8500 lat świetlnych, M103 należy do najbardziej odległych gromad na liście Messiera. Leży w mniej więcej takie odległości jak słynna Gromada Podwójna w Perseuszu, więc warto ją odwiedzić choćby dla samego porównania. Jeśli napatrzysz się już na M103, powinieneś zdecydowanie kontynuować swoją podróż przez te okolice. W bezpośrednim sąsiedztwie leży kilka niezwykle pięknych gromad, takich jak choćby NGC 659, NGC 663, NGC 654, czy NGC 457.

Autor: Karl-Peter Julius / Licencja: Oculum-Verlag GmbH