Mgławica z efektem mrugania

Gwiazdy centralne w mgławicach planetarnych nie są łatwe do dostrzeżenia; w przypadku NGC 6826 w Łabędziu gwiazda centralna sprawia, że mgławica znika.

Obiekt, który znika gdy patrzmy na niego bezpośrednio i znów pojawia się patrząc metodą zerkania? Astronomia obserwacyjna obfituje w fascynujące obiekty, a NGC 6826, mgławica planetarna w gwiazdozbiorze Łabędzia, z pewnością do nich należy. Zwana jest również mgławcą Mrugającą, lub z angielskiego "Blinking Planetary", ze względu na jej zmienną widoczność.

NGC 6826, przy swojej jasności 8,8 magnitudo, jest równie jasna jak jej słynna siostra M57, jednak przy średnicy 0,4' jest dość mała. Z tego powodu w niskich powiększeniach wygląda jak gwiazda, co może prowadzić do pomylenia jej z gwiazdami w jej bezpośrednim sąsiedztwie. Dlatego nawet wykorzystanie systemy GoTo nie daje stuprocentowej pewności, że mgławica pojawi się w polu widzenia jako łatwy do identyfikacji obiekt. Szukając jej manualnie, najlepiej kierować się na północ od gwiazdy δ Cygni – jasnej północnej gwiazdy skrzydła Łabędzia – do θ Cygni (lub 13 Cygni), gwiazdy o jasności 4 magnitudo łatwej do rozpoznania ze względu na jej nieco słabszą towarzyszkę. 1° na północny wschód od niej leży 16 Cygni, która również jest ładną gwiazdą podwójną.

Aby namierzyć NGC 6826, należy teraz przeskanować ubogie w gwiazdy pole w kierunku wschodnim i szukać samotnego punkciku światła o wyglądzie słabej gwiazdki.

To, czy rzeczywiście jest to poszukiwana przez nas mgławica planetarna, można teraz sprawdzić dzięki wspomnianemu wcześniej efektowi mrugania. Autor uzyskał najlepsze efekty przy powiększeniach około 80×. Jeśli spojrzysz nieco obok punkciku światła, dostrzeżesz słabe halo wokół jaśniejszego rdzenia, wyraźną oznakę mgławicowego charakteru tego obiektu. Jeśli ponownie bezpośrednio spojrzysz na gwiazdę, otaczająca ją mgławica zniknie. Wykorzystanie tej techniki zwanej metodą zerkania raz za razem da efekt włączania i wyłączania – NGC 6826 będzie "mrugać".

NGC 6826 leży w odległości 3000 lat świetlnych od Ziemi i ma kilka tysięcy lat. Przy jasności 10,7 magnitudo, jej gwiazda centralna jest jedną z najjaśniejszych spośród wszystkich znanych mgławic planetarnych. Rzeczywista średnica mgławicy ma prawdopodobnie mniej niż pół roku świetlnego. Mgławice planetarne powstają, gdy gwiazda podobna do Słońca pod koniec ewolucji wyrzuca swoją zewnętrzną powłokę w przestrzeń i pobudzą ją do świecenia przez intensywne promieniowanie wciąż gorącego, odsłoniętego jądra.

Autor: Karl-Peter Julius / Licencja: Oculum-Verlag GmbH