Jak z powodzeniem obserwować Perseidy?

Nadchodzi czas "spadających gwiazd": biorąc pod uwagę cały rok, teraz pojawia się najwięcej meteorów. Oto wskazówki dotyczące udanych obserwacji.

Moment zauważenia "spadającej gwiazdy" jest dla wielu osób ekscytującym i wręcz wyjątkowym przeżyciem. Nie powinieneś tego przegapić.

Jeśli także jesteś miłośnikiem "spadających gwiazd", powinieneś skupić się na kilku następnych wieczorach. W nocy z 11 na 12 sierpnia na niebie pojawia się ich naprawdę wiele. Co roku o tym czasie pojawia się deszcz meteorów z roju Perseidów.

• Data najlepszej widoczności: noc z 12 na 13 sierpnia.
• Czas najlepszej widoczności: od 22:00 do 4:00, ze wskazaniem na wczesne godziny poranne, ponieważ maksimum nastąpi na dziennym niebie 13 sierpnia.
• W tym roku warunki obserwacji Perseidów będą szczególnie korzystne, ponieważ cienki sierp Księżyca wschodzi dopiero o 2:25, a jego blask nie przeszkadza aż do świtu.
• Warto wiedzieć: nów Księżyca wypada 16 sierpnia 2023.

Perseidy to rój meteorów, który widoczny jest co roku w sierpniu. To zjawiska świetlne w atmosferze, które zdają się zapalać i niknąć wśród gwiazd. W tym czasie na niebie pojawia się więcej "spadających gwiazd" (meteorów) niż zwykle. Z tego powodu sierpień nazywany jest miesiącem spadających gwiazd.

Ale czy właściwie są meteory? Dla jednych są magicznym widowiskiem świetlnym na niebie, a dla innych zjawiskiem naukowym. Dla nas obserwatorów mogą być po prostu zarówno jednym, jak i drugim.

Z astronomicznego punktu widzenia meteory, a właściwie meteoroidy, to drobiny pyłu, które z dużą prędkością wpadają w naszą atmosferę z przestrzeni kosmicznej. Tarcie między nimi a cząsteczkami powietrza wytwarza bardzo wysoką temperaturę. Cząsteczka spala się pozostawiając charakterystyczy ślad, który widzimy jako "spadającą gwiazdę", czyli zjawisko meteoru. Większość meteoroidów jest niewielka i spala się na wysokości około 80 kilometrów. Choć wielu osobom zjawisko meteoru kojarzy się z "Pomyśl życzenie!" lub romantycznym znakiem szczęścia, jego obserwacja ma także ważne znaczenie astronomiczne, na przykład w odniesieniu do aktywności meteorów.

"Łzy świętego Wawrzyńca" lub "Łzy Laurencjusza" to metafora Perseidów. Nawiązuje ona do dramatycznego wydarzenia.

Laurencjusz (Wawrzyniec), był rzymskim diakonem żyjącym w latach 225-258 naszej ery. W tym czasie rządził Rzymem cesarz Walerian, który próbował zniszczyć chrześcijaństwo. Walerian, po ścięciu papieża zażądał, by Laurencjusz zwrócił kościelne bogactwa.

Jednak Laurencjusz okazał się bohaterem.

Opierał się, walczył wszelkimi możliwymi sposobami, jednak ostatecznie został stracony na rozgrzanym do czerwoności ruszcie. Zmarł jako męczennik. Od tego czasu, jak głosi legenda, jego gorące łzy spadają co roku z nieba w sierpniu.

Domem rodzinnym tych "spadających gwiazd" jest kometa 109P Swift Tuttle, zaobserwowana po raz pierwszy w roku 1862. Gdy zbliża się ona do Słońca, pozostawia za sobą cząstki i grudki pyłu. Ziemia krażąc wokół Słońca co roku przechodzi przez tę niewidzialną chmurę. Gdy cząstki trafiają do atmosfery, spalają się w niej tworząc romantycznie wyglądający efekt "spadających gwiazd".

Przedłużając wstecz na niebie ślady meteorów z jednego roju dotrzesz do jednego, określonego punktu. Astronomowie nazywają go radiantem. W przypadku Perseidów ten punkt leży w gwiazdozbiorze Perseusza, stąd nazwa tego roju meteorów.

Szukając miejsca obserwacji: zwróć uwagę, by gwiazdozbiór Perseusza był widoczny i nie zasłaniały go dachy domów, czy inne przeszkody.

Zaletą naszych szerokości geograficznych jest całonocna widoczność gwiazdozbioru Perseusza. To gwiazdozbiór okołobiegunowy. Wczesnym wieczorem znajduje się on tuż nad północnym horyzontem, ale im później w noc, tym jest wyżej.

Nie wystarczy po prostu gapić się w niebo przez kilka minut. To tak nie działa.

Aby dostrzec jak najwięcej zjawisk, musisz uzbroić się w cierpliwość i zapewnić sobie jak największą wygodę. Obserwacje Perseidów to również obserwacje rozgwieżdżonego nieba jako całości i proste czerpanie radości z tego. Na obserwacje najlepiej zaopatrzyć się w leżak ogrodowy, krzesło kempingowe lub karimatę. Jeśli zapowiada się długa noc, dobrym pomysłem jest koc i gorąca herbata lub kawa.

Deszcz Perseidów można oczywiście obserwować całą noc. Ale najlepsze okienko czasowe jest od godziny 22 do 4 rano.

Kiedy zrobi się naprawdę ciemno i zacznie się spektakl "spadających gwiazd", Księżyc znika już pod horyzontem i całą noc możemy raczyć się niezakłóconym widokiem rozgwieżdżonego nieba i Perseidów.

Czy "spadające gwiazdy" można obserwować tylko gołym okiem? Jak być może wiesz, graniczny zasięg gołego oka w bardzo ciemną noc to 6 magnitudo. Teoretycznie można wtedy naliczyć do 100 meteorów na godzinę.

Chcesz zobaczyć więcej? Lornetka do szerokich pól gwiazdowych zbiera więcej światła i możesz zwiększyć zasięg gwiazdowy o około 1,5 magnitudo. Pod warunkiem, że uda Ci się obserować pod ciemnym niebem, dostrzeżesz meteory niewidoczne gołym okiem.

Lornetka do szerokich pól gwiazdowych to coś zupełnie innego niż teleskop. Pomimo dużej światłosiły daje ona niskie powiększenie, więc masz do dyspozycji pole o szerokości około 25 stopni. To wspaniały dodatek podczas obserwacji gołym okiem.

Co pewien czas pojawiają się szczególnie jasne meteory, które na krótki czas rozświetlają niebo, a czasami zostawiają również świetlistą smugę. Perseidy znane są ze stosunkowo dużej liczby tak zwanych "ognistych kul", czyli bolidów. Ale przy odrobinie szczęścia można je zobaczyć także w inne noce. Dokładna rejestracja torów tych jasnych "spadających gwiazd" pomaga w badaniach astronomicznych. Oto, jak możesz pomóc: jeśli zobaczysz "spadającą gwiazdę", która wydaje się jaśniejsza od najjaśniejszych gwiazd, po prostu zgłoś tę obserwację. Służą do tego dwie aplikacje internetowe: International Meteor Organization obsługuje platformę fireballs.imo.net, niemieckojęzyczny formularz zgłoszeniowy znajdziesz na https://www.meteoros.de/feuerkugel. Drugą aplikację opracowała Niemiecka Agencja Kosmiczna pod nazwą "Skywatcher", i znajdziesz ją pod adresem https://skywatcher.inetseite.de/ (nie mylić z marką teleskopów!). Ważne przy zgłaszaniu bolidów: od obserwacji do zgłoszenia powinno minąć jak najmniej czasu. Pamięć o szczegółach nieuchronnie zanika - a im dokładniejsze zgłoszenie, tym większa z niego korzyść.

Jeśli udało Ci się zrobić zdjęcie, dobrze wysłać je wraz ze zgłoszeniem. Szczególnie jasne bolidy zostawiają po sobie meteoryty, które są odnajdywane przez specjalistów - kto wie, może w przyszłości dzięki Twojej pomocy? Jeśli najdzie Cię chęć, możesz nawet zainstalować kamerę All-Sky i używać jej do rejestracji meteorów.

Prosty zestaw, kamera i gwieździste niebo: fotografowanie meteorów jest łatwe. Pierwsze rezultaty możesz osiągnąć za pomocą aparatu na statywie.

Nowym trendem w astrofotografii są zdjęcia przeglądowe (z prowadzeniem) w połączeniu z nocnym krajobrazem. Ta technika ma również swoją nazwę: fotografia AstroNightscape. W międzyczasie powstała cała społeczność "nightscaperów".

Wyposażenie jest proste: potrzebujesz  jedynie astrotrackera, czyli montażu fotograficznego, takiego jak popularny Omegon MiniTrack LX3, kamery i statywu. Z nimi możesz wyjść w teren i robić zdjęcia "spadających gwiazd" połączone z pięknymi motywami ziemskimi.

Mała wycieczka językoznawcza: czasem można spotkać Perseidy z dwiema kropkami nad i. Dlaczego? To pisownia wywodząca się z łaciny – tak zwany rozziew (hiatus). W przypadku Perseidów ma to głębsze znaczenie.
W pisowni niemieckiej "Perseiden" podwójną samogłoskę ei czyta się jako ai i w tym przypadku nie wymawia się jej poprawnie. Wersja pisowni z ï mówi czytającemu, by wymawiał te litery osobno, a więc i osobno, a nie razem z e.

Pozostaje mi życzyć nam wszystkim czystego nieba i dobrej zabawy podczas obserwacji.

Kiedy mogę obserwować Perseidy?

Perseidy można obserwować co roku, w sierpniu. Maksimum aktywności wypada 11-12 lub 12-13 sierpnia. Perseidów można także wypatrywać pomiędzy 17 a 24 sierpnia. Eksperci sugerują również obserwacje po maksimum. 

Gdzie i czym obserwować Perseidy?

Aby obserwować Perseidy, należy pojechać w miejsce o niskim zanieczyszczeniu światłem. Lornetka czy teleskop nie są potrzebne, ale szerokokątna lornetka galileuszowa do pól gwiazdowych będzie świetnym dodatkiem. 

Co z pogodą na noc spadających gwiazd?

Z pogodą może być różnie. Dzięki aplikacjom takim jak Meteoblue czy Clear Outside można sprawdzać i śledzić zachmurzenie w okolicy miejsca obserwacji.

Czym się różni meteor od meteorytu?

Meteory, zwane też "spadającymi gwiazdami", są zjawiskami świetlnymi na niebie, które spalają się w atmosferze na wysokości około 70 kilometrów. Meteoryty to większe fragmenty, które docierają do powierzchni Ziemi.

Marcus jest oddanym amatorem astronomii, autorem tekstów, youtuberem i miłośnikiem nocnego nieba. Od 2006 roku pomaga innym w wyborze odpowiedniego teleskopu - dziś poprzez teksty i filmy.

Jako wielki miłośnik kawy, pod rozgwieżdżonym niebem najchętniej miałby pod ręką swój ekspres do kawy.